EK 3 – YENİ BİNALAR

0
630

DARÜŞŞAFAKA ve BİNALARI

Fikret EYUPOGLU 66-74

Darüşşafaka Lisesi, 1873’de Fatih’te başladığı eğitim hayatını, Fatih ve Maslak olarak iki ayrı yerleşkede sürdürmüştür. Darüşşafaka, Fatih Çarşambadaki yerleşkede 1873 yılında başladığı eğitim hayatını 1994 yılına kadar sürdürmüştür. Okul, 1994-1995 yılında Cemiyetin Maslak ta yaptığı yeni yerleşkeye taşınmıştır. Fatih deki yerleşke içerisinde bulunan tarihi ana binanın inşaasına 1867, eğitime ise 1873 yılında başlanmıştır. Aynı yerleşkede yer alan ve ilk inşaa edildiği yıllarda Darüşşafaka Kız Enstitüsü diye adlandırılan ikinci okul binasının yapımına 1948, eğitime ise 1950 yılında başlanmıştır. Aynı yerleşkede ki üçüncü eğitim binası, 1972 yılında eğitime açılan Darüşşafaka Kız Koleji’dir. 1994 yılında Maslak‘a taşınan Darüşşafaka, Fatih’te arkasında, duyduğu yanlızlıktan ve hayatın kendisine dayattığı sevgisizlikten dolayı, kaderimiz böyle olmamalı idi diyerek, gözlerinin yaşı hiç dinmeyen üç sevgili bırakmıştır; 144 yaşında terk edilmiş Tarihi Bina, 44 yaşında terk edilmiş Kız Enstitüsü binası ve 22 yaşında terk edilmiş Kız Koleji binası. Belli olmaz belki de arkada bırakılan “Uyuyan Prenses” dir, (Terk edildiği 1994 yılından beri hiçbir yaşam belirtisi göstermemesine rağmen hala yaşadığına göre), ve kendini öpecerek  uyandıracak Prens’ini bekliyordur. Bakalım Prens kim olacak?

 1.FATİH  YERLEŞKESİ  

İstanbul’un Fatih ilçesinin Çarşamba mevkiin de bulunan tarihi Darüşşafaka Yerleşkesi içerisinde, Darüşşafaka’nın değişik tarihlerde eğitimi beraber veya ayrı ayrı yürüttüğü 3 Ana eğitim binası bulunmaktadır. Bunların dışında yerleşke içinde değişik zamanlarda fonksiyon kazanmış, talebe yurdu, hamam, mutfak, kimya laboratuvarı, spor salonu, sarnıç gibi eğitime yardımcı tamamlayıcı binalar bulunmaktadır.

             1.1 Tarihi Bina

Tarihi bina 1867 yılında yapılmaya başlamıştır. Binanın resim, proje ve planı Dolmbahçe sarayını yapan Ohannes kalfaya özel olarak, yani okul binası olarak yaptırılmıştır. Bir bodrum katı ve bunun üzerinde yükselen üç kattan oluşuyordu. İç ve dış duvarları kâgir, döşeme, tavanları ve merdivenleri tahtadandı. Osmanlı Rüştiye binalarını andıran ve dört köşe bir blokta iki bitişik bina biçiminde bir merkezi aydınlık çevresinde gelişen iki simetrik bölümden oluşan bina cephe düzeni açısından19. Yüzyıl resmi binalarıyla benzerlikler gösteriyordu. Simetrik bölümlerin merdivenkovaları, koridor ve binaya girişi sağlayan kapıları ayrıydı. Bu düzenleme, planlamaya ve inşadaki düşüncenin bir yanının kız, diğer yanının da erkek öğrencilere ayrılmasının sonucuydu. Giriş ile merdivenler arasında bulunan koridor aksının her iki yanında odalar yer alıyordu. Her katta on sekiz oda bulunmakta, katlarda benzer mimari şema görülmekteydi. Katlar ve odalar derslik, özel dershaneler, yatakhane ve yönetim hizmetlerine göre ayrılmıştı. Bodrum katı yemekhane ile erzak ambarından ve hizmetlilere ait odalardan oluşuyordu. Birinci katta orta ve lise sınıfları ile idare, öğretmenler ve muhasebe daireleri, kimya hane resim ve elişi dersliği, cami, öğretmenlerle memurların yemek salonu ve hastane bulunuyordu. İlköğretim derslikleri, kütüphane, zooloji ve botanik, mineraloji müzesi, konferans ve sinema salonu, fizik ve matematik dersliği ve elbise depoları ise ikinci kattaydı. Yarı yarıya yükseltilmiş bodrum katı, onun üzerindeki giriş katı ve bina köşeleri rustik taş işleme ile vurgulanmıştı. Üst katlar ise kat kornişleriyle birbirinden ayrılmıştı. Plandaki simetrik çıkmaların cepheye yansıması binanın tekdüze cephesine hareket kazandırmıştı.

Ana binanın yapımı 1873 yılında tamamlanmıştır ve 30 000 altın liraya mal olmuştur. Bu paranın 10 841 lirası padişah fermanı ile tahsis olunmuş, 7500 lirası, başta Mısır Hidivi olmak üzere Osmanlı Devletiinde üst düzey yönetici olarak görev yapan 49 Osmanlı Devlet memuru tarafından yapılmış, geriye kalan 13 471 lirası da halk dan bağış olarak alınmıştır.  Bina (50X100) 5000 arşın murabba zemin alanı üzerine oturtulmuştur. Binanın zeminden  sacağa yüksekliği 40 arşındır. Okulun yeri ve bahçesi toplam 30 000 murabba arşındır. Binanın yeri Bahriye Feriklerinden Maşuk Paşadan 2100 liraya alınan konak arsası ile bitişiğindeki Aliye Hanımın Bostanı ve Kazasker Benlizade Raşit efendinin arsasıdır.

1893 yılındaki İstanbulda meydana gelen büyük depremde, ana binanın üst katı yıkılmış ancak bina aynı sene içerisinde tekrar tamir ettirilmiştir.

1908 yılında bina içindeki ahşap merdivenler kagire çevrilmiş ayrıca bazı odalar ile birinci kattaki geniş salonlar da potrelli  kagire çevrilmiştir.

 1912 ylında Okulun bahçesindeki jimnastik salonu Evkaf Nezareti tarafından yaptırılmıştır.

Darüşşafaka’nın sultani kimliği tartışılırsa da çeşitli eğitim aletleri ile malzemeleri, fizik ve kimya laboratuarları ve jeoloji dersi için gerek duyulan maden vb. örnekler o zamanki liselerden, hatta Darülfünun’dan zengindi. Bu malzemelerin çoğu o sırada Avrupa’da bulunan sefirlerle hariciye memurları tarafından hediye edilmişti. Darüşşafaka’da telgrafçı yetiştirildiği zamanda fizik laboratuarı o gün için ileri düzeyde sayılıyordu. Avrupa’da maden mühendisliği eğitimi görerek İstanbul’a gelen Halil Edhem Bey hem okulda parasız olarak kimya ve jeoloji derslerini okutmuş, hem de okulun bahçesine mükemmel bir kimya laboratuarı yaptırıp hediye etmişti. Bu bina 1918’deki büyük Cibali yangınında yandı.

1918 yılında  İstanbul’da çıkan Büyük Yangında (Cibali yangını) , Darüşşafaka civarındaki evlerin ve binaların hemen, hemen tümünün yanması üzerine, yanmış binalardan,  okulun sokağa açılmasını engelleyen binalar satın alınarak mektebin dört bir tarafı sokakla çevrili hale getirilmiş ve Okula ferahlık kazandırılmıştır.  “L” binanın (Kız Enstitüsü) olduğu alanda bulunan üç bina 6000 TL’ye alınıp, yerleşke deki  girinti ve çıkıntılar düzeltilerek, bahçeye düzenli bir yapı kazandırılmıştır. .

1923 yılından sonra, Cumhuriyet döneminde, Vakıflar Genel Müdürlüğü Bütçesinden art, arta akatarılan kırkar bin lira tahsisatla binanın yarısının, (ikinci,üçüncü, dördüncü katların) döşemeleri kagir olarak yapılmıştır. Diğer yarısının da da benzer şekilde değişimi için İkinci Dünya savaşından önce 80 000 TL ye ihtiyaç duyularak Vakıflar Genel Müüdürlüğüne müraacat edilmişsede, İkinci Dünya savaşının çıkmasından dolayı meydana gelen ekonomik sıkıntılar ve malzeme fiatlarının çok yükselmesinden dolayı tamirat gerçekleştirilememiştir.

1926 yılında “Tehvidi Tedrisat” kanunu ile medreselerin lağv edilmesi üzerine, Hükümetçe lağv edilen medrese binalarının yine eğitim amaçı ile kullanılmak üzere değişik eğitim kuruluşlarına verilmesi planlamıştır. Cemiyet Yönetimi, dönemin Başbakanı ve aynı zamanda Cemiyet’in de başkanı olan İsmet İnönü’ye müraacat ederek bu plandan yararlanmıştır. Darüşşafaka Lisesi kapısı önünden Çukurbostana giden sokak arasında bulunan Şeyh ül İslam Zekeriya ve Yahya efendi medreseleri ile Kazasker Ahmet, Çukur Müftüzade Mehmet, Debbağzade Efendiler medreseleri, Benlizade Raşit Efendi’nin Türbesi ile sebili, “L” bina bahçesine rastlayan Sivaslı Abdülmecid Efendi mescidi ve müştemülatı, Bakanlar Kurulunun 1926 tarihli kararı ile Darüşşafaka ya terk olunmuştur.  Bu şekilde Darüşşafaka Lisesi arazisi genişlemiştir.

1932 yılında 12 öğrencinin birden yıkanabileceği soğuk ve sıcak duş tertibatlı bir alafranga banyo yaptırıldı.

1944 yılında okul binasının iki tarafına tretuvar döşenmiş, Mutfak ve Yemekhane arasındaki yol betonlanmıştır.

1944 yılında, Okul dış kapısından, binaya kadar uzanan toprak yolun asfaltla kaplanması için gerekli malzeme ve işçilik masrafları Yüksek Mühendis Refik DARCAN tarafından sağlanarak, yol asfaltlanmıştır.

1946 yılında Okulun Fizik Laboratuvarı yeniden düzenlenmiş ve yanına anfili bir ders salonu yapılmıştır.

1946 yılında, şehir sularının sık sık kesilmesindn dolayı okulda su sıkıntısı çekilmeye başlanmış, ve tarihinde ilk defa okul tümden susuz kalmıştır. Su dağıtım yollarının  kirli ve bozuk olmasından dolayı sarnıçtan yararlanılamamıştır.

1947 yılında, Eğitim döneminde okulun bir daha susuz kalmaması için, sarnıç ve sarnıçın su dağıtım yolları temizletilerek, esaslı şekilde  tamir ettirilmiştir.

1947 Bahçenin tıkalı bulunan yağmur suyu yolları tamamen açılmış, içleri temizletilmiş, beton kaplatılmış, iç ve dış duvarlarına demir ızgaralar konmuştur.

1947 yılında Fizik dershanesine yapılan anfi şeklindeki sıraların aynısı son sınıf dershanesine de yapılmış, diğer sınıfların da aynı şekilde yenilenmesine karar alınmıştır.

1947 yılında, uzun süredir  kullanılmayan eski hamam ve külhan tamir ettirilmiş, bütün eksiklikleri giderilerek, işler hale getirilmiştir.

1947 yılında okulun demir olan ancak çürüdüğü için uzun zamandan beri yerinden kaldırılmış olan bayrak direği, 14 metre uzunluğunda ve demir borudan yeniden yapılmış ve yerine konulmuştur.

1948 yılında, okul binasına, kalorifer tesisi döşenmiştir. Kalorifer tesisatı Başbakan Hasan Saka’nın himmeti ile Maliye  Bakanlığından temin edilen 45 000 TL’nin 40 000 TL si ile yapılmıştır. Ödenekten arta kalan 5 000 TL ile Kimya Laboratuvarı tavanı ve Kapalı por salonu parkeleri tamir ettirilmiştir.

1949 yılında Darüşşafaka Fatih yerleşkesinin sokağa bakan köşesinde  yüksek öğrenim gören Darüşşafaka’ lıların kalması için  ATABİNEN  Yurdu açılmıştır

1953 yılındaki depremde Okul binasının üst katı yıkılmıştır, ayrıca binada bazı çatlaklar oluşmuş, binanın üst katı tamamen, ikinci katı kısmen boşaltılmıştır. Yönetim Kurulu zarar gören en üst katın tamamen yıktırılması veya münkün mertebe tamir ettirtip hayatiyetini biraz daha devam ettirme seçenekleri arasında kalmış, Yönetim Kurulu uzmanların verdikleri rapor doğrultusunda ikinci seçeneği tercih ederek zelzelenin verdiği zararı asgariye indirecek şekilde en üst katın döşemeleri tecdid edilmekle beraber, binanın çatısı da tahkim edilmiştir. Bu arada uzun süredir harap bir durumda olan binanın tüm kapı ve pencereleri, iyi bir durumda olmayan tuvaletleri de tamir ettirilmiştir, Ayrıca su, elektrik tesissleri, duş kazanları ve kantin yeniden elden geçirilmiş, gerekli tadilatlar yapılmıştır. Kalorifer tesisatı yeni mektep inşaatından artan malzemelerle olabildiği ölçüde yenilenmiştir. Mutfak ana binadan çıkarılarak bahçede ayrı bir yere taşınmıştır.

1955 yılında, okul bahçesi içerisine Açık hava Basketbol sahası inşaa edilmiştir.

1955 yılında Hoporlör ve dahili telefon sistemi döşenmiştir. Okulun her yerine müzik yayını yapılmıştır.

1963 yılı Genel Kurulunda, Gündemin 6. Maddesi olarak Tarihi Binanın durumu görüşülmüş, Genel Kurul, “Teknik zorunluluklar nedeni ile binanın üstten iki katının yıkılmasının prensip olarak kabulüne, ancak Darüşşafaka’nın kurulşunun 100. yılının tamamlanmasına  kadar, binanın muhafazası hususunda gereken gayretin sarf edilmesinin temenni olarak Yönetim Kurulundan istenmesine karar verilmiştir”

1969 yılı Genel Kurul Raporunda, “tarihi okul binasının ömrünü tamamladığı, yemekhane hariç, diğer kısımlarının hemen, hemen kullanılmaz hale geldiği” belirtilerek,  ayrıca hem Belediye Fen Heyetinin, hem de Yönetim Kurulu tarafından 27 Haziran 1969 tarihinde kurulan bilirkişi heyetinin raporlarında eski Tarihi binanın tehlikeli bir durum oluşturduğunu  belirttiğini ifade edilmiştir.

10 /02 / 1973 gün ve 6945 sayılı kararı ile, Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu “Tarihi Darüşşafaka Binasının hacminin, 1972 yılında inşaası tamamlanan yeni  okul binası nedeni ile, Darüşşafaka nın ilerde doğabilecak ihtiyacından fazla olduğunu ayrıca  iki yüksek binanın üç metre gibi az bir mesafede yan yana bulunmasının, binaların komşu cephelerini gayrisıhhi hale getirdiğini belirterek, korunması gereken eski binanın en az fedakarlıkla muhafazası ve bir fonksiyon kazanması için çalışmalar yapmak üzere Prof. Sedat H. ELDEM’i görevlendirmiştir. Projeler üzerinde çalışmalar yapan Prof. Sedat H. ELDEM’i önerisi olan, eski binanın doğu cephesi ile orta kısmının kaldırılarak (U) biçimine sokulmasını yani bir kısmının yıkılmasını Anıtlar Yüksek Kurulu kabul etmiştir.

24 / 07 / 1973 tarihinde Darüşşafaka  Cemiyeti, Anıtlar Yüksek Kuruluna baş vurarak “Modern eğitim ve öğretim esaslarına uygun olmayan eski okul binasının yaklaşık 3500 m2 alan kapladığını, bu nedenle Darüşafaka Lisesinde okuyan öğrencilerin ders dışı faaliyetleri için yeterli saha bulunmadığını, bu durumun eğitimin karma olması nedeni ile daha da büyük ve ciddi sakıncalar doğurduğunu, ayrıca öğrenci sayısının arttırılmasını imkansız hale getirdiğini, hatta azaltılması zorunluluğunu ortaya çıkardığını, binanın muhtelif yerlerinde bilhassa üst iki katında çatlaklar bulunduğu ve bu nedenle tehlike arz ettiği belirtmiş, ayrıca 25 / 10 /1972 günü okula onur veren Cumhurbaşkanı sayın Cevdet SUNAY’ın durumu bizzat müşahade ve takdir buyurarak gösterdiği ilgiyi de belirterek, binanın tamamen yıktırılmasına Anıtlar Kurulunun izin vermesini istemiştir.

Anıtlar Yüksek Kurulu, Darüşşafaka Cemiyetine yazdığı, 11/01/ 1974 tarih,  240/7624 sayılı kararında, “Darüşşafaka Lisesi binasının, Kurul tarafından alınan muhtelif kararlar ile, muhafazası gerekli eski eser olarak tescil edilmiş olmasına rağmen, gerekli onarım ve koruma çabaları göstermeyerek, binanın hergün biraz daha harap olmasına sepeb olan ilgililer hakkında kanuni kavuşturma açılmasına, binanın harabiyetten kurtulması için 10/2/1973 günlü ve 6945 sayılı Kurul Kararına uygun olarak onarılmasına ve fonksiyon verilmesini “  talep etmiştir.

28/5/1974 tarihli Darüşşafaka Cemiyeti Yönetim Kurulu  toplantısında Anıtlar Kurulunun kararı  görüşülerek ;

“ Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 11/1/1974 gün 240/7624 sayılı kararı göz önünde tutularak , eski okul binasında bu karar açısından inceleme yapılmasına, gerekli tedbirlerin ve onarımın tesbitine ve Anıtlar Yüksek Kurulunca tesbit edilen “Fikir Avam Projesi” espirisi içinde İnşaat Komisyonu, Eğitim Komisyonu ve Okul Müdürünün görüşü alınarak, ihtiyaç ve olanaklara göre ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun onayına sunulmak üzere bir proje hazırlanmasına” karar verilmiştir. Ayrıca bu karara göre tesbit edilen onarım işlerinin yapılmasına başlandığı ve anıtlar Yüksek Kurulu’nun onayına sunululacak olan proje ile ilgili çalışmaların sürdürüldüğü Anıtlar Yüksek Kuruluna bildirilmiştir. Söz konusu onarım işleri Eylül 1974 ‘de başlamıştır.

 

Onarım  kapsamında (Özet olarak)

Dış Cephe Onarımı;

Binanın yaklaşık 3500 m2 tutan ön ve yan cepheleri ile arka cephesinin bir kısmının eski sıvaları tamamen sökülmüş, taraklanıp, üç kez basınçlı su ile yıkandıktan sonra kireç kullanılmadan 350 dozajlı tam silikalı çimento harçla sıvanmıştır. Binanın Kuzey köşesindeki çatlak kısım etüd edilmiş ve duvarın 8 cm dışa kaydığı saptanmıştır. Binanın bu kısım,  yaklaşık 350 m2 lik yatakhane çatısı askıya alınarak ve zemin kattan çatıya kadar binanın her iki köşesinden ikişer pencere sökülerek, döşeme ile pencere altı kesimlerinde 12 lik demirli 350 dozajlı betonarme batılla bağlantı yapılarak yeniden inşaa edilmiştir.

 

İç Kısım Onarımları;

Girişte bulunan dört mermer sütünun üzerindeki Bağdadi kaplamalar sökülerek yerlerine betonarme kiriş yapılmıştır. Giriş katında eski öğretmenler odasının yanında bulunan tuvaletlerin putrelleri çürüdüğünden, putreller sökülerek yerlerine demirli beton zemin yapılmıştır. Dış Cephe çalışmalarında belirtilmiş olan, kayma ve çatlakların tamamen önlenebilmesi için üst kat pencerelerinin, kemer kesimlerinin 10 cm üstünden başlamak üzere, sıvaları bitiştirilmiş tüm cephelerin ana ve tali duvarlarına, iç kısımlarından 7’şer metrelik ve ankarjlı olarak 35X35 boyutunda 8 er adet 12 lik demirli 350 dozajlı betonarme hatılla bağlantı yapılmıştır. “

 

Çatı Saçak ve Dere Onarımı

Yaklaşık 3200 m2 olan çatı tamamen elden geçirilmiş, mahya, mertek, ve kiremit altlarındaki ahşap kısımların çürümüş olanları değiştirilmiş, 60 metretül saçak kirişi bağlantıları ile 180 metretül saçak kaplaması yenilenmiştir. Çatı tamamen aktarılmış, kırık kiremitler yerine 3000 yeni kiremit kullanılmıştır. 350 metretül tutan tüm çatı dereleri 12’lik çinko ile yeniden yapılmıştır.

 

Doğrama İşleri

Binanın ana giriş kapıları sırf meşe ağcından, masif olarak yapılmıştır. Bu kapıların özelliği göz önünde tutularak aynen muhafazası gerektiğinden, kapılar motorla silinmiş ve sistresi yapılarak cilalanmıştır. Bu kapılar için bodrum kat, giriş ve yemekhane kapılarında bulunan lale tarzındaki tokmakların büyük tipinden 8 adet yaptırılmak üzere kalıpa verilmiştir.

 

Mermer İşler

Binanın her iki giriş kapısına bağlı bulunan merdivenler tamamı ile sökülerek binanın yapı tarzına uygun olarak yeniden yapılmıştır. Her iki girişteki hollerin mermerleri yer yer sökük ve kırık olduğundan bunların da yapımı için hazırlığı bitirilmiştir.

 

Okul Bahçesi

Bahçenin “Salih Zeki Sokağı” na bakan kısmındaki eski duvar ani bir çökme sonucu tehlikeli bir duruma girdiğinden tamamen sökülerek, temelde 160, temel üstünde 100, ve üst kısımlarda 50 santimetre olmak üzere beton harçlı ve betonarme hatıllı olarak 6 metre yükseklikte yeniden inşaa olunmuştur.

 

Ana Giriş Kapısı

Ana giriş kapısının Darüşşafaka caddesine alınması ve öğrenci velileri için bir Kabul Salonu yapılması kararlaştırılmıştır.

 

1977 yılı  Genel Kurul toplantısında,  Tarihi Fatih binasının ve yerleşkesinin dışında, yeni bir alanda yeni bir okul yapımı gündeme gelmiş, bu konu ile ilgili olarak ; arazi temini çalışmaları, yerleşke projesinin geliştirilmesi, Yeni yapıya finans temini sorunları tartışılmış ve Fatih deki mevcut  tesislerin,  herhangi bir devlet kuruluşunun hizmet binası olması koşulu ile  Hazine ile değiştirilmesi veya  tarihi ana binanın müze haline getirilmesi tartışılmıştır.

1988 yılında, 3 Mart’ ta; İstanbul –Şişli Büyükdere caddesi, Balabandere mevkiinde ve tapunun 49 pafta 387 ada 29 parseline kayıtlı 87 040 m2 arazi, 174 080 000 TL bedelle Maliye hazinesinden alınma işlemi, 749 no lu evrak ile tamamlanarak Darüşşafaka Cemiyeti adına tapu senedi alınmıştır.

1992 yılında,  Darüşşafaka Fatih Binasının satılması için, Genel Kurul,  Yönetim Kuruluna yetki vermiştir

1993 yılında, Fatih deki tarihi Okul binası 11.9 Milyon USD karşılığı, 07/09/1993 tarihi itibarı ile teslim etmek üzere TC Ziraat Bankasına satılmıştır.

1994-1995 Eğitim yılında tarihi Fatih yerleşkesi terk edilerek Maslak kampüsünde eğitim başlamıştır.

 

1.2 Kız  Enstitüsü (L Bina veya Orta Bina)

Darüşşafakanın 1873 tarihli yönetmeliğinde, Okulda Kız öğrencilerinde okutulması benimsenmiş, bu nedenle okul binası kız öğrencilerin de okumasına olanak verecek şekilde simetrik ikiz bina olarak planlanmış, ancak zamanın sosyo kültürel koşulları içinde bu başarılamamıştır. Darüşşafaka Kız kısmının açılması, kurulduğu ilk günden itibaren Cemiyetin gündeminden hiç düşmemiş ancak hep askıda kalmıştır. Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında, Başbakan Refik SAYDAM, Başbakanlığa ait 80 000 TL ödeneği,  Darüşşafaka Kız kısmının kurulması için Darüşşafaka Cemiyetine tahsis etmiş, ancak bu kadar az bir para ile inşaata başlanamayacağından, başka bir kaynak bulununcaya kadar para Cemiyet tarafından emanete alınmıştır. Darüşşafaka Kız Enstitüsünün kurulması için ikinci büyük yardımı daha sonra Başbakan Recep PEKER yapmıştır. Çeşitli Mali ve İktisadi Kuruluşlardan toplanarak kullanımı Başbakanlığa bırakılan 574 888 TL lik çek, Cemiyet Genel Kurul toplantısında, bizzat başbakan Recep PEKER tarafından Kongre başkanına “Kız Enstitüsünün” yapımı için teslim edilmiştir. İnşaata başlamadan önce, başbakan tarafından verilen paranın 400 000 TL si ile hazine tahvili alınmış bu sayede fazladan 30 400 TL gelir elde edilmiştir. Daha sonra Başbakan Şemseddin GÜNALTAY da Darüşşafaka “Kız Enstitüsünün” bitirilmesi için Hükümet olarak her türlü desteği sağlayacaklarını taahüt etmiş ve  Darüşşafaka Kız Enstitüsü inşaası için  208 333 TL yi hükümeti adına Darüşşafaka Cemiyetine vermiştir.

Darüşşafaka Kız Enstitüsünün plan ve projesi Ordunaryüs Profesör  Yüksek Mimar Emin UNAT tarafından yapılmıştır.  Darüşşafaka Kız Enstitüsü inşaası, keşif bedeli olan 633 886 lira üzerinden eksiltmeyle ihaleye çıkarılmış ve inşaat, keşif bedelinin % 25 eksiği olan 475 414 TL’ye, yapılıp bitirilmesi için  Amaç Türk Anonim Şirketine verilmiştir.

Darüşşafaka Kız Enstitüsü Binasının temel atma töreni 26 Haziran 1948 de yapılmış ve 8 ay içerisinde binanın temel kısımlarının, taş ve tuğla duvarlarının bitirilerek çatının alınması şart koşulmuş ise de tabii ve kanuni bazı engeller ve formaliteler yüzünden inşaat bu süre içerisinde bitirilmeyerek 10 ayda bitirilmiştir.

Bina, içerisinde 150-160 öğrenci okuyacak, çalışacak ve yatacak genişlikte kapasitelendirilmiştir ve  “L” harfi şeklindedir. “L” nin cephe yani kanat uzunlukları 54 metre, derinlikleri 16 metre ve katların yüksekliği 14.50 metredir. Bütün bina 19 000 m2 lik alanı işgal etmektedir ve dört katlı olarak yapılmıştır.

Darüşşafaka Kız Enstitüsü binasında yapılan, kalorifer, mutfak, bulaşık yıkama, çamaşırlık tesislerinin yer müsait olduğu için biraz geniş tutularak iki okulun (Erkek Kısmının) ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde ve büyüklükte olması planlanmıştır. Bu şekilde Darüşşafaka nın erkek kısmının bu türlü masraflarında hayli tasarruf mümkün olacağı gibi, çamaşırhane de iki okulun çamaşırları yıkandıktan başka, dışardan alınacak (mesala resmi okulların) çamaşırların da  yıkatılması sureti ile okula sürekli  gelir temin edilmesi düşünülmüştür.

Genel Kurul Raporunda “Darüşşafaka Kız Enstitüsünün tamamı ile bitirilip eğitime açılması için hayli miktarda paraya ihtiyaç duyulduğu, ayrıca tedris ve idare masraflarının da temini gerektiği,  Bununda Darüşşafakanın erkek kısmında olduğu gibi,  yine Hükümetin, Belediyenin, Vakıflar idaresinin, Milli ve mali müesseselerin, ve hayır sever yurttaşlarımızın nihayet bir cümle ile Bütün Türk Milletinin yapacakları tesisler ve teberrüler ile mümkün olabileceği “  belirtilmiştir.  Darüşşafaka Kız Enstitüsüne, Devletin dışında  ilk yardımı yapan,  Dr. Emin ERKUL’un eşi Belkis ERKUL olmuştur. Belkıs ERKUL sahip olduğu apartman ile menkul servetini ve mücevherlerini Darüşşafaka Kız Enstitüsüne bağışlamıştır. Belkıs ERKUL Darüşşafaka Kız Enstitüsünün ilk sivil bağışçısı olmuştur.

Ancak, Darüşşafaka Kız Enstitüsü binası 1950 yılında bitmesine rağmen Darüşşafaka ya kız öğrenci alınamamıştır. Kız Enstitüsü binası bittikten ve buraya erkek öğrenciler yerleştikten sonra bile, yapılan her Genel Kurulda,  Darüşşafaka ya Kız öğrenci alınması temenni edilmiştir. 1953 yılında yapılan Genel Kurulda bile 1953-1954 yılı eğitim döneminde Darüşşafaka ya Kız öğrenci alınması temennisi hep devam etmiştir. 1973 yılına, Darüşşafaka Fatih yerleşkesine yeni bir bina yapılıp Kız öğrenciler alınana dek,  Darüşşafaka Kız Kısmının açılması hep  temenni de kalmıştır.

 

1.3 Kız  Koleji

1969 yılı Genel Kurulunda, Eski tarihi binanın işlev kaybetmesine bağlı olarak, 470 e yükselen öğrenci sayısının “L” binaya sığdırma imkanının azaldığı belirtilmiş, Kız Kolejinin de kurulmasına bağlı olarak yeni bir bina yapılmasına ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir. Yeni yapılacak binanın kullanılmakta olan “L” bina ile birlikte 800 öğrencilik bir okul kadrosuna cevap verecek kapasite olması planlanmıştır. İnşaat sahası 6 000 m2 civarındadır ve yaklaşık 4 Milyon TL ye mal olacaktır ( Aynı yıl içerisinde Sami SEROZAN tarafından çıplak mülkiyeti Cemiyete bağışlanan Tütün deposunun değeri yaklaşık 12 Milyon TL dir). Bu inşaat için gerekli para Cemiyetin mali imkanları ile sağlanacaktır. Yönetim Kurulu 15 Temmuz 1969 tarihinin Darüşşafaka Kız Kolejinin kuruluş tarihi olarak kabulunu oy birliği ile karara almıştır.

 

  • 1969 (15 Temmuz) yılında Darüşşafaka Kız Kolejinin nın yapılması için Genel Kuruldan olur alınmıştır. .
  • 1970  (15 mayıs) yılında Darüşşafaka  Kız Kolejinin temeli atılmıştır
  • 1972 (25 Ekim) yılında Cumhurbaşakanı Cevdet SUNAY, İstanbul’a gelerek Darüşşafaka Kız Kolejini resmen eğitime açmıştır. Bu vesile ile ilk defa bir Cumhurbaşkanı Darüşşafaka yı ziyaret etmiştir.

 

1.3.1Esas okul binası

Esas okul binası’sının inşaat alanı 5750 m2 dir. Bina beş katlıdır.

Her kat yaklaşık 72X16 metre boyutundadır.

Zemin katta 1100 kişilik yemekhane ve mutfak ile bulaşıkhane ve soğutma tesisleri vardır.

  1. Ve 2. Katta öğrencilerin eğitime ayrılmış, sınıflar vardır.

3.Katta 800 kişilik bir etüd salonu vardır.

4.katta kız öğrencilere ait 500 kişilik iki yatakhane mevcuttur.

Darüşşafaka Kız Kolejine bağlı olarak Konfrans ve Spor Saonları ile İdareci ve Öğretmen Lojmanları da yapılmıştır.

 

 1.3.2 Konferans ve Spor Salonu;

İki katlı olan bu binanın inşaat sahası 2400 m2 dir. Binanın zemininden 800 kişi kapasite uluslar arası nitelikte spor salonu vardır. İkinci katta ise 1000 kişilik Konferans Salonu vardır.

 

1.3.3 İdareci ve Öğretmen Lojmanları ;

Beş katlı olan bu binanın inşaat sahası 1125 m2 dir. Bu Blokta 24  lojmanvardır.

 

1.4  Diğer  Binalar

Bu binalar eğitimin ve yaşamın yürütüldüğü ana binalar dışında, zaman zaman yürütülen eğitimi tamamlamak için kullanılmış binalardır.

 

1.4.1 Kimya  laboratuvarı

Avrupa da Maden Mühendisliği tahsil ederek İstanbul’a gelen Halil Ethem Bey, okulda parasız olarak kimya ve jeoloji derslerini okutmuş ve okulun bahçesine mükemmel bir kimya laboratuvarı yapıp hediye etmiştir. Bu bina 1918 yılındaki Büyük Cibali yangınında yandığından, okul bahçesinde hala mevcut olan bina 1948 yılında  Cemiyetce tekrar aynı yerde yaptırılmıştır.

 

1.4.2 Hamam

Kurulduğu yıllarda, Darüşşafaka arazisi üzerindeki kayda değer binalardan bir tanesi de hamam dır. Hamamı o zamanlar Şurayı Devlet Reisi olan Mısırlı Kamil Paşa yaptırmıştır. Hamam 7 kurnalı alaturka bir hamamdır.

Daha sonraları 1932 yılında, Okul Binasının zemin katında 4 000 TL sarf edilerek 12 talebenin birden yıkanabileceği, soğuk ve sıcak duş tertibatına sahip alafranga banyo tesisatı yapılmıştır.

 

1.4.3 Sarnıç

1948 yılında, Okul Binasının batısına rastlayan Bizans eserlerinden imparatoriçe PULHARİA’nın sarnıçı, Eski Eserleri Koruma Komisyonu tarafından Okul’’a bırakılmıştır. Bu sarnıçın üstü spor sahası içi ise Atölye olarak kullanılması planlanmıştır. Bir zamanlar bu sarnıçın üstünün bahçe, içinin ise ipek bükücülüğünde kullanıldığı belirlenmiştir.

 

1.4.4 Yüksek okul talebe yurdu

Darüşafaka Cemiyeti Genel Kurul ve Yönetim Kurulu üyelerinden Kocaeli milletvekili Reşit Saffet ATABİNEN, rahmetli annesi Fatma Sabiha ve rahmetli babası Mustafa Saffet in anısına, 20 000 TL bağışlayarak darüşafaka mezunu olupta, Üniversite ye giden öğrencilerin kalacağı bir yurt yaptırmak istediğini Cemiyete bildirmiştir. 1948 yılında Cumhuriyet Hakimine müraacat edip, Belediye İmar dairesine tasdikle okulun bahçesinin sokağa bakan cephesinde inşaata başlamıştır. Sonradan yapılan hesaba göre 35 000 TL ye mal olacağı hesaplanan binanın açığı olan 15 000 TL gene Reşit Saffet ATABİNEN tarafından karşılanmıştır. Binanın planı Yüksek Mimar Hasan RIZA ve İmar mütehasısı Mösyo Prost’un muavini Anjel HARUN tarafından yapılmıştır. Bina tek katlıdır ve klasik Türk mimari uslubunun bütün yenilik ve güzelliklerini içinde ve dışında toplayacak şekilde yapılmış ayrıca içine işlenmiş eski çeşme aynaları, ve çini panolar yerleştirilmiştir. Yurdun yeri Darüşşafaka tarafından verilmiştir ve yurdun alanı saçakları ile birlikte 360 m2 tutmuştur. Yurt 15 talebe alacak genişliktedir. Yurt, yemek, kitaplık, yatak, oturma, okuma odaları, avlu, banyo ile birlikte birde bodrum katını içermektedir.

Binanın taşları ve kiremitleri Darüşşafaka dan verilmiştir.  İstanbul Vakıflar Müdürlüğü de Yurt inşasına yardım olmak üzere, Vakıflar ambarında bulunan Klasik Türk uslunbunda yapılmış demir pencere parmaklıkları ve diğer bazı eşyaları hibe etmiştir. Yurdun karyola ve yatak malzemesi de Darüşşafaka Lisesi deposundan karşılanmıştır. Yurd binası tamamlandıktan sonra, Yurdun işletilmesi için gerekli olan sürekli  masrafları için bağış toplanmıştır. Bu konuda ilk önemli yardım  yurd için her sene 2500 TL vermeyi taahüt eden  ve ödemeyi yapan Milli Reasurans Kuruluşundan gelmiştir. Süreyya paşa fabrikası müdürü Atıf İLMEN de yurtta kalan öğrenciler için her sene bir kat elbise kumaşı vermeyi taahüt etmiştir.

Genel Kurul,  Yurdun yapılması ile ilgili olarak aşağıdaki bildiriyi yayınlamıştır ;

“Sayın Üyemiz ve arkadaşımız, Reşit Saffet ATABİNEN, dayısı rahmetli Hüseyin Hasip Beyin göstermiş olduğu hayırlı yoldan giderek, Darüşşafaka çevresinde böyle her anlamı ile yepyeni bir tesisi yapmakla, yalnız anne, babasının değil, Darüşşafakayı kuranların da ruhlarını aziz etmiş ve aynı zamanda büyük bir ihtiyaç da giderdiğinden, Darüşşafakalıların minnet ve şükranlarına tercüman olarak kendilerine alenen teşekkür edilmesini arz ve teklif ederiz”

Toplam kapasitesi 18-20 kişi olan yurda her yıl dört öğrencinin alınmasına karar alınmıştır.

1957 yılında İstanbul üniversitelerinde Cemiyet yardımı ile okuyan toplam 43 Darüşşafaka mezunu öğrenci vardır. ATABİNEN yurdunda 15 kişi kalmakta, gerisi Darüşşafaka binasında kalmaktadır. Ancak Üniversite öğrencilerinin okulda kalmaları, genel disiplin yönünden bazı zorluklara neden olmuş ve bu nedenle ATABİNEN Yurdunda kalan öğrencilere yapılan yardım şeklinin değiştirilmesi bir zorunluluk haline gelmiş, ATABİNEN bundan haberdar edilerek yurt boşaltılmış, Talebelere dışarıda yatıp kalkmaları koşulu ile 175 TL burs verilmeye başlanmıştır.

Böylece 1949 yılında içinde, Üniversite de okuyan Darüşşafakalı öğrencilerin kalmaya başladığı ATABİNEN Yurdu 1957 yılında kapatılmıştır. Büyük bir özveri, iyiniyetle ve masrafla yapılan bina ancak 8 yıl fonksiyon kazanabilmiştir. Bu gün binadan eser kalmamıştır.

 

1.4.5 Beden terbiyesi salonu (Kapalı spor salonu)

1912 yılında Okulun bahçesine, Evkaf Bakanlığı tarafından  Beden Terbiyesi Salonu yapılmıştır.

1947 yılında Beden Terbiyesi Salonunun çürük döşemesi yeniden yapılmıştır.

CEVAP VER

Please enter your comment!
Please enter your name here