Bu yıl, Yönetim Kurulu Başkanı olduğum Bileşim International ve Bileşim Medya’nın 21. kuruluş yılı. Şirkette yönetici arkadaşlarımla bu konuda sohbet ederken 21 yılın çok uzun bir süre olduğundan ve artık bizim şirketimizin de Türkiye’nin “eski firmalarından” sayılabileceğinden bahsediyorduk. O ara aklıma takıldı ; Acaba Türkiye’nin en eskileri kim ve ne zaman kurulmuşlar?
Önce internetten arayayım dedim, çok bir şey bulamadım. Ancak 2001 yılında yayınlanan gazete haberlerinden Dr Ebru Karpuzoğlu’nun bu konuda bir incelemesi olduğunu öğrendim. Karpuzoğlu, “Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma” adlı kitabında Türkiye’nin en eski aile şirketlerini büyüteç altına almış. Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de faaliyetini sürdüren en yaşlı şirketlerin önemli çoğunluğu aile şirketleri. Bu araştırmaya göre Türkiye’deki KOBİ’lerin %94’ünü aile şirketleri oluşturuyor. ABD’de faailyet gösteren şirketlerin %95’ini aile şirketleri oluştururken, bu oran Şili’de %90, İtalya’da ise %99.
Türkiye’deki eski ve nesiller boyu faaliyetini sürdürmeyi başarmış olan aile şirketleri genellikle boza, kahve, helva, lokum gibi geleneksel ürünlere yönelik üretim faaliyetinde bulunuyorlar. Türkiye’nin halen faaliyetine devam eden en eski şirketi 1777 yılında kurulan Haci Bekir Lokumcusu. Yani tamı tamına 228 yaşında. Bugüne kadar gelmeyi başarmış en yakın takipçisi olan Vefa Bozacısı ile aralarında tam 99 yıl fark var. Türkiyenin en büyük kuruluşlarından olan Koç Holding ve Kent Gıda gibi kuruluşlar en eski firmalar sıralamasında 10 ve 11. sırada yer alıreken Sabancı Hoılding ise 13. sırada yer almaktadır.
EN ESKİ AİLE FİRMALARI
İsim Kuruluş Tarihi
Hacı Bekir Lokumcusu 1777
Vefa Bozacısı 1876
Çögenler Helvacısı 1883
Teksima Tekstil 1893
Ördekçioğlu 1919
Kamil Koç Otobüs İşletmesi 1923
Eyüp Sabri Tuncer 1923
Doluca Şarapları 1926
Tatko 1926
Koç Holding 1926
Kent Gıda 1927
Uzel Makina 1940
Nuh Çimento 1942
Sabancı Holding 1946
Yeni Karamürsel 1950
Bu firmaların yanında Bileşim’in 21 yıllık geçmişinin esamisinin bile okunmayacağını anladım. Ama bu arada da Dünya’nın en eski firması acaba kaç yaşındadır diye merak etmeye başladım. Yine internetten Prof. William O’Hara’nın bir araştırmasına ulaştım. Bu araştırmaya göre Dünya’nın halen faaliyetini sürdüren en eski firması tam 1,427 yaşında. Evet yanlış okumadınız, 1,427 yaşında. Prens Shotoku Kongo Gumi ailesini MS 578 yılında Kore’den Japonya’ya Budistlerin Shitennoji tapınağını yapmalrı için getirtmiş. Halen ayakta durmakta olan bu tapınağı bitiren Kongo Gumi ailesi bir daha Kore’ye dönmemiş ve Japonya’nın en ünlü tapınak ve kalelerini inşa etmişler. Dedelerinin inşa ettiği tapınakların bakım ve restorasyonunu yapmak ise şu an 40. jenerasyon tarafından idare edilen aynı şirketin işi haline gelmiş.
Dünya’nın en eski ikinci firması da Japonya’da kurulmuş. Hoshi Ryokan isimli firma 718 yılında kaplıca işletmek amacıyla kurulmuş. Efsaneye göre Hakusan dağının tanrısı bir Budist rahibe köyünün yakınlarında bir yerden şifalı su çıkartmasını söylemiş. Suyun yerini bulan ve çıkartan rahip, köyün oduncusu Hoshi ailesinden Garyo Saskiri’den buraya bir kaplıca yapmasını ve işletmesini istemiş. Hoshi ailesi o günden beri bu kaplıcayı işletmektedir. Şu an da 100 odalı bir otelleri bulunmakta ve işletmede 450 kişi çalışmaktadır. Yani Hoshi ailesi 1287 yıldır günümüzün moda işlerinden biri olan spa işletmeciliği yapıyor.
Üçüncü firma ise Avrupa’dan; Fransa’da 1000 yılında kurulan Chateau de Goulaine adlı firma şarap üretiyor. Şirketini merkezini bulunduğu Şato aynı zamanda müze olarak da kullanılıyor.
DÜNYANIN EN ESKİ FRİMALARI
Firma ismi Ülke Kuruluş Yılı Faaliyet alanı
Kongo Gumi Japonya 578 Tapınak yapımı
Hoshi Ryokan Japonya 718 Kaplıca işletmesi
Chateau de Goulaine Fransa 1000 Şarapçılık
Fonderia Pontificia Marinelli İtalya 1000 Kilise Çanı
Barano Ricasoli İtalya 1141 Şarapçılık
Barovier&Toso İtalya 1295 Cam eşya üretim
Hotel Pilgrim Haus Almanya 1304 Otelcilik
Richard de Bas Fransa 1326 Kağıtçılık
Torrini Firenze İtalya 1369 Kuyumculuk
Antinori İtalya 1385 Şarapçılık
Bu sıralamada Hacı Bekir Lokumcusu ise ancak 97. sırada yer alıyor. Oysa Osmanlı İmparatorluğu kurulduğu dönemden itibaren bir şekilde japonya hariç, bu ülkelerle ticaret yapıyor. Osmanlı’dan günümüze kalan şirketlerin sayısı ise tamı tamına bir elin parmakları kadar. Peki , Osmanlı döneminde ticareti yapan firmalar ne oldu ? Bildiğim kadarıyla Osmanlı döneminde ticareti yapanlar Gayr-ı Müslim dediğimiz Rumla, Ermeniler ve Musevilerdi. Bu firmalar acaba mübadele yıllarında ve daha sonra yaşanan 6-7 Eylül gibi talihsiz dönemlerde mi yok oldular? Bu konu başlı başına bir araştırma konusu. Benim boyumu aşar. Ama mutlaka incelenmelidir.
Bırakın Avrupa ülkelerini, yeni kıta olarak adlandırtılan Amerika’nın bile en eski firması ise 1640 yılında kurulmuş. Yani 365 yaşında. Yani bizim en eski firmamız Hacı Bekir’den 137 yıl daha eski. Acaba ülke ekonomimizin Dünya sıralamasındaki yerinin bu konuyla bir ilgisi var mı diye merak ettim.
Bu yıl, Yönetim Kurulu Başkanı olduğum Bileşim International ve Bileşim Medya’nın 21. kuruluş yılı. Şirkette yönetici arkadaşlarımla bu konuda sohbet ederken 21 yılın çok uzun bir süre olduğundan ve artık bizim şirketimizin de Türkiye’nin “eski firmalarından” sayılabileceğinden bahsediyorduk. O ara aklıma takıldı ; Acaba Türkiye’nin en eskileri kim ve ne zaman kurulmuşlar?
Önce internetten arayayım dedim, çok bir şey bulamadım. Ancak 2001 yılında yayınlanan gazete haberlerinden Dr Ebru Karpuzoğlu’nun bu konuda bir incelemesi olduğunu öğrendim. Karpuzoğlu, “Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma” adlı kitabında Türkiye’nin en eski aile şirketlerini büyüteç altına almış. Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de faaliyetini sürdüren en yaşlı şirketlerin önemli çoğunluğu aile şirketleri. Bu araştırmaya göre Türkiye’deki KOBİ’lerin %94’ünü aile şirketleri oluşturuyor. ABD’de faailyet gösteren şirketlerin %95’ini aile şirketleri oluştururken, bu oran Şili’de %90, İtalya’da ise %99.
Türkiye’deki eski ve nesiller boyu faaliyetini sürdürmeyi başarmış olan aile şirketleri genellikle boza, kahve, helva, lokum gibi geleneksel ürünlere yönelik üretim faaliyetinde bulunuyorlar. Türkiye’nin halen faaliyetine devam eden en eski şirketi 1777 yılında kurulan Haci Bekir Lokumcusu. Yani tamı tamına 228 yaşında. Bugüne kadar gelmeyi başarmış en yakın takipçisi olan Vefa Bozacısı ile aralarında tam 99 yıl fark var. Türkiyenin en büyük kuruluşlarından olan Koç Holding ve Kent Gıda gibi kuruluşlar en eski firmalar sıralamasında 10 ve 11. sırada yer alıreken Sabancı Hoılding ise 13. sırada yer almaktadır.
EN ESKİ AİLE FİRMALARI
İsim Kuruluş Tarihi
Hacı Bekir Lokumcusu 1777
Vefa Bozacısı 1876
Çögenler Helvacısı 1883
Teksima Tekstil 1893
Ördekçioğlu 1919
Kamil Koç Otobüs İşletmesi 1923
Eyüp Sabri Tuncer 1923
Doluca Şarapları 1926
Tatko 1926
Koç Holding 1926
Kent Gıda 1927
Uzel Makina 1940
Nuh Çimento 1942
Sabancı Holding 1946
Yeni Karamürsel 1950
Bu firmaların yanında Bileşim’in 21 yıllık geçmişinin esamisinin bile okunmayacağını anladım. Ama bu arada da Dünya’nın en eski firması acaba kaç yaşındadır diye merak etmeye başladım. Yine internetten Prof. William O’Hara’nın bir araştırmasına ulaştım. Bu araştırmaya göre Dünya’nın halen faaliyetini sürdüren en eski firması tam 1,427 yaşında. Evet yanlış okumadınız, 1,427 yaşında. Prens Shotoku Kongo Gumi ailesini MS 578 yılında Kore’den Japonya’ya Budistlerin Shitennoji tapınağını yapmalrı için getirtmiş. Halen ayakta durmakta olan bu tapınağı bitiren Kongo Gumi ailesi bir daha Kore’ye dönmemiş ve Japonya’nın en ünlü tapınak ve kalelerini inşa etmişler. Dedelerinin inşa ettiği tapınakların bakım ve restorasyonunu yapmak ise şu an 40. jenerasyon tarafından idare edilen aynı şirketin işi haline gelmiş.
Dünya’nın en eski ikinci firması da Japonya’da kurulmuş. Hoshi Ryokan isimli firma 718 yılında kaplıca işletmek amacıyla kurulmuş. Efsaneye göre Hakusan dağının tanrısı bir Budist rahibe köyünün yakınlarında bir yerden şifalı su çıkartmasını söylemiş. Suyun yerini bulan ve çıkartan rahip, köyün oduncusu Hoshi ailesinden Garyo Saskiri’den buraya bir kaplıca yapmasını ve işletmesini istemiş. Hoshi ailesi o günden beri bu kaplıcayı işletmektedir. Şu an da 100 odalı bir otelleri bulunmakta ve işletmede 450 kişi çalışmaktadır. Yani Hoshi ailesi 1287 yıldır günümüzün moda işlerinden biri olan spa işletmeciliği yapıyor.
Üçüncü firma ise Avrupa’dan; Fransa’da 1000 yılında kurulan Chateau de Goulaine adlı firma şarap üretiyor. Şirketini merkezini bulunduğu Şato aynı zamanda müze olarak da kullanılıyor.
DÜNYANIN EN ESKİ FRİMALARI
Firma ismi Ülke Kuruluş Yılı Faaliyet alanı
Kongo Gumi Japonya 578 Tapınak yapımı
Hoshi Ryokan Japonya 718 Kaplıca işletmesi
Chateau de Goulaine Fransa 1000 Şarapçılık
Fonderia Pontificia Marinelli İtalya 1000 Kilise Çanı
Barano Ricasoli İtalya 1141 Şarapçılık
Barovier&Toso İtalya 1295 Cam eşya üretim
Hotel Pilgrim Haus Almanya 1304 Otelcilik
Richard de Bas Fransa 1326 Kağıtçılık
Torrini Firenze İtalya 1369 Kuyumculuk
Antinori İtalya 1385 Şarapçılık
Bu sıralamada Hacı Bekir Lokumcusu ise ancak 97. sırada yer alıyor. Oysa Osmanlı İmparatorluğu kurulduğu dönemden itibaren bir şekilde japonya hariç, bu ülkelerle ticaret yapıyor. Osmanlı’dan günümüze kalan şirketlerin sayısı ise tamı tamına bir elin parmakları kadar. Peki , Osmanlı döneminde ticareti yapan firmalar ne oldu ? Bildiğim kadarıyla Osmanlı döneminde ticareti yapanlar Gayr-ı Müslim dediğimiz Rumla, Ermeniler ve Musevilerdi. Bu firmalar acaba mübadele yıllarında ve daha sonra yaşanan 6-7 Eylül gibi talihsiz dönemlerde mi yok oldular? Bu konu başlı başına bir araştırma konusu. Benim boyumu aşar. Ama mutlaka incelenmelidir.
Bırakın Avrupa ülkelerini, yeni kıta olarak adlandırtılan Amerika’nın bile en eski firması ise 1640 yılında kurulmuş. Yani 365 yaşında. Yani bizim en eski firmamız Hacı Bekir’den 137 yıl daha eski. Acaba ülke ekonomimizin Dünya sıralamasındaki yerinin bu konuyla bir ilgisi var mı diye merak ettim.