İngiltere için öne sürülen, “Futbolun beşiği” ve benzeri yanıltıcı tanımlamalar hep canımı sıkmıştır. Futbolu, İngilizlerin icat ettiğini iddia etmenin dünya halklarına yapılmış büyük bir saygısızlık olduğunu düşünmekteyim. Futbol çok eski çağlarda, değişik coğrafyalarda hemen hemen eşzamanlı olarak ortaya çıkmıştır.
Topla, kollektif olarak oynan ilk oyunlar Antik Yunan’dan Asya’ya, Roma İmparatorluğundan Mısır’a kadar medeniyetin gelişmekte olduğu her yerde oynanıyordu. Antik çağda Yunanlıların topla oynadığı, futbola benzer oyuna “episkyros” adı verilirdi.
Milattan önce ikinci yüzyılda Çin’de “tsu-chu” diye adlandırılan oyun, bugünkü futbolun ilk prototipidir. Tsu-chu kelime olarak “ayakla topa vurmak” anlamına gelmektedir. Tarihçiler, sonraki yüzyıllarda, Japonya’da da “kemari” adlı benzer bir oyunun oynandığını saptamışlardır. Kemari, sekizer kişilik iki takım halinde, topla oynan bir oyundu. Oyunun amacı, topu ikişer ağaçtan oluşan kalelerden geçirmekti.
İLK ULUSLARARASI TURNUVALAR
Yakın zamanda elde edilen tarihi belgelere göre MS 50 yılında Çinli tsu-chu oyuncular ile Japon kamari oyuncuları biraraya gelerek karşılıklı bir maç yapmışlardır. En fantastik hayallerimden biri, FİFA’nın gelecekte birgün, bu maçı, ilk uluslararası maç olarak tescil etmesidir.
Tarihteki uluslararası maçlar bununla bitmiyor. Romalılar harpastum adını verdikleri futbol oyunlarını tam anlamıyla bir turnuva haline getirmişlerdi. Tarihçiler, MS 276 yılında Romalı Lejyonerler ile Britanya Adaları arasında oynanan bir maçın resmi bir belge ile tescil edildiğini ortaya çıkartmışlardır.
Ortaçağa gelindiğinde modern futbolun ilk nüvelerinin atıldığına tanık olmaktayız. İngiltere ve Fransa’da “soule”, İtalya’da ise “calcio” adı altında oynan oyun bir spordan çok düşman köylerin savaşı halinde geçmekteydi. Oyunun tek amacı topu rakip sahaya geçirmekti. Henüz oyunun kuralları şekillenmediğinden oyuncular birbirlerine istediği kadar sert girer, birbirlerini acımasızca yaralarlardı. İngiltere’de bu oyun bir süre sonra köyler ve şehirler arasında savaşlara neden olmaya başlayınca 13. yüzyıldan 1617 yılına dek yasaklanmıştı.
İtalya’da 16. ve 17 yüzyıllarda calcio, adeta bir ritüel şeklinde oynanırdı. Yirmiyedişer kişiden oluşan iki takım bugünkü saha ebatlarına yakın bir sahada hem ellerini hem de ayaklarını kullanarak mücadele ederlerdi. Daha çok saltanat düğünlerinde ve festival zamanlarında oynanan bu oyuna sadece burjuvalar, tüccarlar ve bankacılar, çok şık kıyafetlerle katılabilirlerdi. Calcio da, belli kuralları olmadığından, İtalya’da da çok kanlı sonuçlanırdı.
İLK KURALLAR İLK ULUSLARARASI TURNUVALAR
İngiltere’de bazı liseler ve üniversiteler, futboldaki sertliği ve sakatlanmaları engelemek için kendilerine özgü kurallar koymaya başladılar. Bu kez de kendi aralarında oynadıkları maçlarda kimin kurallarının geçerli olacağı sorun haline gelmeye başladı. Bunun üzerine değişik okulların mezunları, 26 ekim 1863 yılında bir araya gelerek bir toplantı yaptılar. Bu toplantıda modern futbolun kurallarının temeli atıldı.
İngilizler, futbolu icat etmedi ama modern futbolun kurallarını tanımlayarak büyük bir iş başardılar. Futbol ligine verilen aradan yararlanarak biraz bu sporun tarihçesi hakkında yazayım istedim.
